Open source software: toen en nu

Open source software is anno 2024 uitgegroeid tot de mondiale hoeksteen van technologische vooruitgang en innovatie. Marcel Kornegoor, docent en open source guru bij AT Computing, werpt in deze blog een blik op de geschiedenis, beroemde projecten, kwetsbaarheden en de huidige populariteit van open source software. 

Beknopte geschiedenis
De oorsprong van open source software zoals we het nu kennen gaat terug tot de jaren ’80, met de opkomst van het GNU Project en de Free Software Foundation van Richard M. Stallman. Voordat de projecten van Stallman in het leven werden geroepen, bestond er al veel software waarvan de broncode openlijk gedeeld werd. Het was, zeker in de begintijd van computer in de jaren ‘50 en ‘60, gebruikelijk om alle broncode van de software met de hardware mee te leveren. Dit werd echter niet als open source software benadrukt: het was immers de gewoonte en “closed source” bestond eigenlijk niet.  

De leveranciers van computers zagen in software geen verdienmodel, want geld verdienden ze aan de hardware. Naarmate het gebruik van computers en daarmee software groeide, veranderde deze opvatting en werd de broncode van steeds meer software afgeschermd. De projecten van Stallman probeerden hier verandering in te brengen. Door vanuit het GNU-project software te ontwikkelen en die vrij te geven op basis van de open licenties van de Free Software Foundation, poogt Stallman ervoor te zorgen dat gebruikers de software altijd naar behoefte kunnen aanpassen, verbeteren en distribueren.  

Vanaf de jaren ’90, met de introductie van het internet, kreeg open source een enorme boost. De term ‘open source’ werd officieel aangenomen in 1998, wat leidde tot een wereldwijde beweging die de manier waarop software wordt gecreëerd en gebruikt, veranderde.   

Beroemde open source projecten
Door de jaren heen zijn er talloze invloedrijke open source projecten geweest. Linux, gestart door Linus Torvalds, is wellicht niet het meest bekende voorbeeld maar wel het meest gebruikte! Linux is een kernel voor besturingssystemen, gebaseerd op Unix, en wordt wereldwijd toegepast op servers, desktops, embedded systemen, auto’s en smartphones. Andere prominente voorbeelden zijn de Apache HTTP Server, veelgebruikte software voor webservers; MySQL, een relationeel databasesysteem; de programmeertaal PHP en het contentmanagementsysteem WordPress. Deze projecten hebben de ontwikkeling van het internet en digitale infrastructuur aanzienlijk beïnvloed.  

Kwetsbaarheid
Open source software heeft veel voordelen, maar het is net als alle andere vormen van software niet immuun voor kwetsbaarheden. Een voorbeeld hiervan is de wereldwijde impact die een beveiligingslek in de Log4j Java-bibliotheek uit 2021 met zich meebracht. Deze kwetsbaarheid had potentieel verstrekkende gevolgen voor miljoenen apparaten wereldwijd. Het benadrukte de noodzaak voor effectief beheer en beveiliging van open source software, evenals het belang van samenwerking en snelle reactie binnen de open source community. 

Populariteit in 2024
In 2024 blijft open source software onverminderd populair. Het wordt breed toegepast in zowel commerciële als niet-commerciële contexten. Bedrijven en overheden erkennen de waarde van open source in termen van kostenbesparing, herbruikbaarheid, flexibiliteit en innovatie. Open source  software zoals Kubernetes, GitLab en Ansible wordt volop gebruik om de digitale transformatie een succes te maken. Communities rond open source projecten zijn levendiger dan ooit, met een groeiende nadruk op diversiteit en inclusiviteit. Bovendien drijft de trend naar digitale transformatie en cloud computing de vraag naar open source oplossingen verder op.  

Ook techreuzen als Facebook, Microsoft, Amazon en Google hebben open source software volledig omarmt, waarmee verwacht kan worden dat de populariteit de komende jaren alleen maar verder zal toenemen.